آمفتامین‌ها دسته‌ای از داروهای محرک هستند که معمولاً برای درمان اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) و نارکولپسی (حمله خواب) تجویز می‌شوند. با این حال، زمانی که آمفتامین‌ها به روشی غیر از تجویز پزشک یا بدون نسخه مصرف شوند، به عنوان سوءمصرف در نظر گرفته می‌شوند و می‌توانند عواقب جدی برای سلامتی فرد به دنبال داشته باشند. در این مطلب به بررسی دقیق‌تر آمفتامین‌ها، نحوه مصرف نادرست، اثرات و خطرات آن‌ها و همچنین روش‌های درمانی موجود می‌پردازیم.
آمفتامین چگونه مصرف می‌شود؟
افراد معمولاً آمفتامین‌ها را به روش‌های زیر مصرف می‌کنند:
- بلعیدن قرص، کپسول یا پودر: این رایج‌ترین روش مصرف آمفتامین‌های خوراکی است.
- استنشاق پودر: در برخی موارد، افراد پودر آمفتامین را از طریق بینی استنشاق می‌کنند که باعث جذب سریع‌تر دارو می‌شود.
- تزریق: در موارد نادرتر و خطرناک‌تر، آمفتامین‌ها به صورت محلول در آب تزریق می‌شوند که اثرات بسیار سریع و شدیدی دارد و خطر ابتلا به عفونت و سایر عوارض را به شدت افزایش می‌دهد.
آمفتامین چه حسی در افراد ایجاد می‌کند؟
مصرف آمفتامین می‌تواند اثرات مختلفی بر افراد داشته باشد، از جمله:
- افزایش هوشیاری، توجه و انرژی: آمفتامین‌ها با تحریک سیستم عصبی مرکزی، باعث افزایش سطح انرژی، تمرکز و کاهش احساس خستگی می‌شوند.
- بهبود عملکرد ذهنی (مانند افزایش یادگیری و حافظه): برخی افراد به اشتباه تصور می‌کنند که آمفتامین‌ها می‌توانند عملکرد تحصیلی یا کاری آن‌ها را بهبود بخشند، اما این اثر موقتی است و با عوارض جانبی جدی همراه است.
- با مصرف مکرر و نادرست، احساس خصومت یا پارانویا: سوءمصرف طولانی‌مدت آمفتامین می‌تواند منجر به تغییرات خلقی، تحریک‌پذیری، پرخاشگری و حتی بروز افکار پارانوئید و بدگمانی شود.
- احساس سرخوشی و لذت (به طور موقت): در ابتدای مصرف، آمفتامین‌ها می‌توانند احساس لذت و سرخوشی ایجاد کنند که همین امر می‌تواند منجر به وابستگی شود.
خطرات سلامتی ناشی از مصرف آمفتامین:
مصرف آمفتامین، به ویژه در دوزهای بالا یا به صورت نادرست، خطرات جدی برای سلامتی به همراه دارد، از جمله:
- افزایش احتمال ابتلا به психоз (روان‌پریشی) با سوءمصرف طولانی‌مدت: مصرف مزمن آمفتامین می‌تواند ساختار و عملکرد مغز را تغییر داده و خطر ابتلا به اختلالات روانپزشکی مانند психоз را افزایش دهد که با علائمی نظیر توهم و هذیان مشخص می‌شود.
- افزایش خطرناک دمای بدن و ضربان قلب نامنظم در دوزهای بالا: مصرف بیش از حد آمفتامین می‌تواند منجر به افزایش شدید دمای بدن (هیپرترمی) و بی‌نظمی در ریتم قلب شود که هر دو وضعیت می‌توانند تهدیدکننده زندگی باشند.
- احتمال نارسایی قلبی یا تشنج: مصرف آمفتامین فشار خون و ضربان قلب را افزایش می‌دهد و می‌تواند در افراد مستعد منجر به نارسایی قلبی یا بروز تشنج شود.
- مشکلات قلبی عروقی: سوءمصرف طولانی‌مدت آمفتامین می‌تواند به عروق خونی آسیب رسانده و خطر سکته قلبی و مغزی را افزایش دهد.
- کاهش وزن شدید و سوءتغذیه: آمفتامین‌ها می‌توانند اشتها را کاهش داده و منجر به کاهش وزن شدید و کمبود مواد مغذی شوند.
- مشکلات خواب: مصرف آمفتامین می‌تواند باعث بی‌خوابی و اختلال در الگوهای خواب شود.
- مشکلات دندانی (“دهان مت‌آلود”): خشکی دهان ناشی از مصرف آمفتامین و عدم رعایت بهداشت دهان می‌تواند منجر به پوسیدگی شدید دندان‌ها شود.
- آسیب‌های مغزی: مطالعات نشان داده‌اند که سوءمصرف مزمن آمفتامین می‌تواند به سلول‌های مغزی آسیب برساند.
آیا آمفتامین‌ها اعتیادآور هستند؟
بله، آمفتامین‌ها می‌توانند به شدت اعتیادآور باشند. برخی از افرادی که آمفتامین مصرف می‌کنند، دچار اختلال مصرف مواد محرک می‌شوند. این اختلال با میل شدید به مصرف دارو، ناتوانی در کنترل مصرف، ادامه مصرف با وجود عواقب منفی و بروز علائم ترک پس از قطع مصرف مشخص می‌شود.
علائم ترک آمفتامین:
پس از قطع مصرف آمفتامین، افراد ممکن است علائم ترک ناخوشایندی را تجربه کنند، از جمله:
- خستگی شدید
- افسردگی
- اختلال در الگوهای خواب (بی‌خوابی یا پرخوابی)
- افزایش اشتها
- اضطراب و تحریک‌پذیری
- کاهش انگیزه و لذت
- در موارد شدید، افکار خودکشی
درمان‌های تایید شده:
در حال حاضر، هیچ داروی مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای درمان اختلال مصرف مواد محرک وجود ندارد. با این حال، درمان‌های رفتاری برای اختلالات مصرف مواد، مانند رفتاردرمانی شناختی (CBT) و مدیریت احتمالات (Contingency Management)، می‌توانند در کمک به افراد برای ترک آمفتامین و جلوگیری از بازگشت به مصرف مؤثر باشند.
- رفتاردرمانی شناختی (CBT): این روش درمانی به افراد کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری ناسالم مرتبط با مصرف مواد را شناسایی کرده و راهبردهای مقابله‌ای سالم‌تری را یاد بگیرند.
- مدیریت احتمالات (Contingency Management): این روش درمانی با ارائه پاداش‌های ملموس برای رفتارهای مثبت، مانند ارائه نمونه‌های ادرار پاک، به افراد کمک می‌کند تا انگیزه خود را برای ترک مصرف مواد افزایش دهند.
دیدگاهتان را بنویسید